ACABA HANGİSİ DAHA HAYIRLI İLİM Mİ MAL MI?

بسم الله الرحمن الرحيم

Rahmân ve Rahîm Olan Allah’ın Adıyla…

İslam’ın dördüncü Raşit Halifesi Ali radıyallâhu anh, meşhur talebelerinden birisi olan “Kümeyl b. Ziyad”a bazı nasihatlerde bulunur… İmam’ın nasihatleri, içerik olarak çok güzel, çok hoştur. Her Müslümanın son derece dikkat etmesi gereken hususların altını çizmiştir. Lakin bunların içerisinde bir bölüm var ki, bu bölüm özellikle dikkate şayandır. Ali radıyallâhu anh, bu bölümde ilimle malı karşılaştırmış ve ilmin her halükarda maldan daha üstün olduğunu vurgulamıştır.

Bakınız, Ali radıyallâhu anh, talebesi Kumeyl’e ne diyor:

“Ey Kumeyl! (bilmelisin ki) ilim maldan daha hayırlıdır. Çünkü ilim seni korurken, malı sen korursun. İlim hâkim, mal ise mahkûmdur. Harcamada bulunmak malı azaltırken, ilimden harcamak onu artırır.”

Bu nasihat gerçektende çok önemli ve üzerinde düşünmeye değerdir. Ali radıyallâhu anh’ın bu tespitinin ardından, kendisinden sonra gelen ilim sahibi kimseler, bunu düşünmüş ve ilmin hangi yönlerden maldan daha hayırlı ve daha üstün olduğunu tespit etmeye çalışmışlardır.

Şimdi burada İslam âlimlerinin Ali radıyallâhu anh’ın bu nasihatinden hareketle ilmin maldan üstün olduğunu söyledikleri yerleri zikretmeye çalışacağız. Allah hepimizi gereğince nasihat alanlardan eylesin.

İlim maldan üstündür; Çünkü:

1. İlim peygamberlerin; mal ise kralların ve zenginlerin mirasıdır.
2. İlim sahibini korur; malı ise sahibi korur.
3. İlim harcandıkça artar; mal ise harcandıkça azalır.
4. İlim, kabirde dahi sahibi ile beraberdir; mal ise -sadaka-i cariye olması müstesna- ölümüyle birlikte sahibinden ayrılır.
5. İlim hâkim, mal mahkûmdur.
6. Malı iyi-kötü, Müslüman-kâfir herkes elde edebilirken; faydalı ilmi ancak mümin elde edebilir.
7. Âlime krallarda ihtiyaç duyar insanlarda; mal sahibine ise elinde avucunda bir şeyi olmayan muhtaç ihtiyaç duyar.
8. Mal sahibi zaman zaman fakir duruma düşebilir; ilim ise yok olması gibi bir şey söz konusu değildir.
9. Mal insanı dünyaya kul eder; ilim ise Rabbe kul olmaya çağırır.
10.  İlimle gelen mutluluk daimîdir; mal ile gelen mutluluk ise geçicidir.
11.  Âlimin kadr-u kıymeti zatındadır; zenginin kıymeti ise malındadır.
12.  Zengin malı ile insanları dünyaya çağırır; âlim ise ilmi ile ahirete çağırır.